Medisch Update Corona – week 8
Verslag Zoom sessie
m.m.v. professor en viroloog Jaap Goudsmit
‘Vrij van Corona’
Ontstaan van boek
Het begon ermee dat ik overvallen werd in januari, door ‘er komt een virus aan uit China’. Waarvan ik toen zelf dacht ‘dat zal met een sisser aflopen net als SarS in 2003’. Maar ik werd nog veel meer opgeschrikt door hoe slecht je eigen geheugen is ook als je een expert bent. Mijn moeder overleed in 2017 en daar heb ik toen één van mijn boeken aan gegeven, dat heet ‘De virus invasie’ uit 2003. In dat boek, waarin ik een opdracht aan mijn moeder had geschreven, zat ook een artikel uit het NRC. Van zaterdag 5 juli 2003 met als titel: ‘Nederland niet voorbereid op virus aanval’.
De belangrijkste mededeling was ‘het ontbreekt ons aan een structuur die in staat is om een crisis aan te kunnen’. Dat betekent dat die situatie in die zeventien jaar alleen maar verslechterd is.
We zien nu dat de afgelopen twintig jaar het beleid gevoerd is waarin de volksgezondheid ten koste van de zorg, ernstig heeft geleden. In januari 2020 en daarna ben ik daar weer met mijn neus op de feiten gedrukt.
Waar komt het virus vandaan?
We weten dat het uit de dierenwereld komt. Veel virussen houden zich schuil in met name vleermuizen. Vleermuizen zijn een soort reservoir voor misschien wel duizenden soorten virussen en misschien wel honderden virus-families. Het is een soort opslagplaats. Het is zeer verrassend dat het meestal niet uit die vleermuizen komt, tenzij de mens iets doet. Dat is de eerste boodschap, wij hebben zelf schuld aan deze pandemie.
Het is dus niet de schuld van de vleermuis. Die fladdert rond en heeft al die virussen bij zich en draagt deze aan andere vleermuizen over en ook andere soorten. Er vindt dus heel veel interactie plaats maar heel zelden komt zo’n virus bij de mens. Ebola kwam ook uit een vleermuis en heel veel andere virussen ook, op heel veel verschillende continenten.
De vleermuis is dus een reservoir en dan moet het eerst over gaan op een ander dier voordat het over kan gaan op de mens. De reden daarvoor is dat het virus zich elke keer moet aanpassen aan de nieuwe gastheer. Dat is hier ook gebeurd. Het is bij de mens gekomen ergens in november of december 2019.
Patiënt zero is nooit gevonden en zal ook nooit gevonden worden net als de exacte manier van overdracht. Maar we weten door het onderzoeken van eerdere virussen en de virussen die er nu zijn, hoe snel een virus verandert. Daardoor weet je dat ergens tussen augustus en december dat virus in Wuhan bij de mens terecht is gekomen.
Sluiting Wuhan cruciaal
Essentieel is dat pas op 23 januari Wuhan is gesloten. Dat is belangrijk omdat hierdoor het virus een voorsprong kreeg van een maand of 2 om in die provincie en in die stad onder de mensen terecht te komen. Vervolgens was het Chinees nieuwjaar. Toen Wuhan dicht ging waren er al 3 miljoen mensen uit die provincie vertrokken. Daarmee ging het de wereld rond en de rest is eigenlijk geschiedenis.
Corona virussen vielen mee tot nu toe
Zo begon het en daarna bleven wij lang denken dat het wel meeviel. Dat komt omdat Corona-virussen altijd meevielen bij de mens. Tot nu toe. Tot dit virus verscheen, hadden we er in totaal 6, nu hebben we er 7 die bij de mens rondzwemmen.
Wij weten van Corona-virussen heel weinig. Dat komt doordat de 4 belangrijkste Corona-virussen tot nu toe verkoudheidsvirussen waren bij kinderen tot 4 jaar. Die niets anders veroorzaakten dan een licht verkoudheidje en na 2-3 jaar ons allemaal treffen zo’n beetje rond midwinter. Die virussen doen niets en je afweer ertegen is ook heel slecht. Die andere 2 hebben ons ook niet veel angst ingeboezemd.
Dat is SarS, want die verdween. Besmette 8000 mensen en 800 gingen er dood. En daarna verdween het van de aardbol. Hoe kan dit? Dit betekende (en dat is heel bijzonder aan SarS): bij SarS ben je uitsluitend en alleen besmettelijk als je symptomen hebt. Dit was het meest misleidende moment voor een viroloog want dat is nu helemaal niet het geval.
Merce was het tweede virus, dit was een virus wat van een vleermuis, via de kameel, in Saudi-Arabië nog ieder jaar voorkomt bij kamelen handelaren en vrij dodelijk is maar alleen maar in Saudi-Arabië blijft.
Dat zet je natuurlijk aan alle kanten op het verkeerde been. Die virussen lijken erg op dit virus en dit virus is dus het midden tussen zo’n verkoudheidsvirus die zich snel verspreid en een dodelijk virus zoals die andere 2 die zich helemaal niet verspreiden en alleen symptomatische ziekte geven.
Waarom de Pokken zijn verdwenen
Alle infecties zijn symptomatisch, dat dachten wij, maar dat blijkt helemaal niet zo te zijn. 40-50% geeft geen enkel symptoom en dat is meteen de moeilijkste te bestrijden infectie die er is.
De reden waarom er geen Pokken en geen Pokken-vaccinaties meer zijn, het is namelijk verdwenen van de aardbol door vaccinatie, heeft 2 gigantisch belangrijke virologische principes.
- je herkent iemand met Pokken meteen want zijn gezicht zit vol met Pokken.
- Pokken komt alleen bij de mens voor.
Er was dus geen reservoir waar het onder kon duiken en weer tevoorschijn kon komen. Toen eenmaal iedereen gevaccineerd was tegen Pokken, ging het hele virus weg en dat is ook gebeurt. Dit laat zien dat als er asymptomatische, dus symptoom vrije, overdacht is, hetgeen is waar we momenteel zoveel last van hebben.
50% besmettelijkheid zonder symptomen
We hebben besmettelijkheid, 50% zonder symptomen en dan heb je circa 30-40% lichte verkoudheden. En daarnaast soms een ‘Long Covid’. Dat komt bij een paar mensen voor; ze genezen relatief langzaam.
Leeftijdsafhankelijk
Leeftijdsafhankelijk wil zeggen dat de ziekte veroorzaakt door Covid erger wordt, hoe hoger de leeftijd is. Dat betekent dat de meeste zieken tussen de 70-80 jaar zijn en de meeste doden vallen in de categorie 80-90. Dat betekent dat op de IC vooral ouderen liggen wat we moeten voorkomen.
Mutanten
Het is belangrijk om te weten, dat als een virus zich bij een nieuwe gastheer bevindt, dan gaat hij zich aanpassen. De varianten die we nu hebben, die helemaal abusievelijk en helemaal om de verkeerde redenen naar landen zijn genoemd (ze kunnen namelijk overal ontstaan), zijn allemaal opgetelde mutaties.
Die ervoor zorgen dat het virus zich beter aanpast aan de mens, zodat het zich alleen in de mens kan handhaven. Zover is het nog niet, dus wat wij de Engelse variant noemen is eigenlijk al de tweede die we zien en neemt zo’n hele viruspopulatie over. Dat is dan een variant die iets besmettelijker is. Je hebt maar heel weinig nodig om helemaal de Engelse variant te hebben. Daarbovenop is er alweer een nieuwe variant gezien (ook in Nederland) en die is nog besmettelijker.
Zuid-Afrikaanse variant ontvalt deels aan vaccin
Dat is de Zuid-Afrikaanse variant en die is extra vervelend want die ontvalt gedeeltelijk aan vaccins. De Braziliaanse variant doet dat nog meer. Het is een convergerende evolutie; ze tellen op, de mutaties. En op een gegeven moment houdt het op.
Dat is het geruststellende deel, een paar jaar en dan heb je een evenwicht bereikt. Een voordeel voor het virus (en een nadelige bijvangst voor ons) is dat het daarmee een klein beetje ontsnapt aan de vaccins. Met name in Zuid-Afrika zien we dat en bij de trials in Brazilië.
Dat ontsnappen noem ik bijvangst, want het is niet de bedoeling dat een virus ontsnapt aan een vaccin. Echter, het ontsnapt niet aan de verdedigingslijn tegen ziekteopnames in het ziekenhuis en de dood. De vaccins blijven dat bij alle varianten heel goed doen.
Wat het niet zo goed doet is de bescherming tegen verspreiding.
Waar gaan we naartoe?
De eerste stap is dat alle ouderen worden gevaccineerd en dat je het integreert in het ouderen vaccinatieprogramma van de Rijksoverheid.
De jongeren zijn dan het overgebleven grote probleem. Wat ga je daarmee doen? Die vaccineer je dit jaar, maar je krijgt bij jongeren altijd een grote hoeveelheid weigering, ontkenning van de noodzaak om te vaccineren omdat zij minder ziek worden.
Daarom verwachten wij een vaccinatiegraad van ongeveer 60% bij jongeren. Maar die loopt ook per jaar terug, dat betekent dat het virus blijft in zijn dan meest aangepaste vorm.
Stappenplan 1 juli open
Daarmee krijgen we dus een test maatschappij. Ik heb bij de minister een stappenplan ingediend om op 1 juli open te kunnen.
Als je ouderen hebt gevaccineerd en je hebt het testen op orde dan kun je op 1 juli open.
De reden voor 1 juli is omdat dan de winterslaap van dit virus ongeveer begint. Dat is dus het gunstigste moment om iets te doen, als het lekker warm is. KPMG heeft in opdracht van VNO NCW een rapport uitgebracht:
https://www.vno-ncw.nl/sites/default/files/hoe_verder_in_2021_def.pdf
Dit gaat over de scheiding die ik ook centraal zet tussen het medische gebruik van testen wat de taak van ziekenhuizen, GGD ’s en dokters is. En het gebruik van de maatschappelijke testen om de infectiegraad te verlagen; een taak van de maatschappij zelf. Hier is geen dokter voor nodig.
