Medisch Update Corona – week 7
Verslag Zoom sessie
m.m.v. medisch directeur MediCorps – Robert van den Boogard
Corona test welke en wanneer?
Testen in het nieuws
Vrijwel elke dag is er wel een bericht over testen die in andere landen of bepaalde laboratoria zeer succesvol zijn. MediCorps houdt steeds de reactie aan dat we alleen werken met testen die door het RIVM goedgekeurd zijn. We willen namelijk niet dat de test ter discussie staat maar juist de teststrategie.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/coronapatienten-omlaag.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/coronapatienten-omlaag-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
De impact van de Covid-19 pandemie is aanwezig bij de mensen die in het ziekenhuis terechtkomen, daarna moeten leven met de klachten die ze nog steeds hebben. Maar de impact is ook terug te zien in het ziekteverzuim of indirect verzuim door de beperkende maatregelen.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/besmetting-daalt-december.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/besmetting-daalt-december-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
Op basis van de daling van de besmettingen zou je andere maatregelen verwachten.
Toch is het kabinet voorzichtig. De avondklok is van de tafel geveegd maar er komt nu een noodwet om de avondklok toch door te laten gaan.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/grafiek.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/grafiek-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
Invloed Britse variant
Het verloop van de Britse variant; de licht paarse curve toont dat in november en begin december een daling was van het aantal aangetoonde besmettingen. Ook komt dan al heel snel de Britse variant op. Voordat die daling zich verder kon voortzetten kwam er een hoos met besmettingen waarin die Britse variant de oorspronkelijke stam echt heeft verdrongen als de variant die het meeste voorkomt. De angst bij het kabinet zit hem erin dat we hetzelfde proces gaan meemaken.
We zitten nu in die daling met het aantal besmettingen en het is dus wel belangrijk om te kijken of de aantallen nou echt afnemen of dat er iets anders aan de hand is. Het is te zien dat ook de Britse variant bij het aantal besmettingen in Nederland toeneemt. Begin december was dat ook zichtbaar in het Verenigd Koninkrijk. Waar niet persé het aantal besmettingen hard toenam maar wel het aandeel van de Britse variant.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/GGD-stopt-blaastest.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/GGD-stopt-blaastest-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
De berichtgeving rondom de blaastest was dat deze heel succesvol zou zijn. Soms zelfs tot op de 100% duidelijkheid dat als de test negatief was dat je dan ook geen corona had.
Dat is spelen met statistiek, want als 100% zekerheid getest is op 100 mensen dan heb je kans dat het in 100% van de gevallen klopte. Als er met grote getallen kan worden gewerkt, zoals bij het validatieonderzoek bij de GGD in Amsterdam, dan zijn er vroeg of laat een groter aantal testen met een verkeerde uitslag. Het lijkt dat iemand geen Corona heeft en dan blijkt het wel zo te zijn. De blaastest is nu min of meer in de ban gedaan. Dat is zonde want op zich is die blaastest niet verkeerd. De vraag is alleen wat wil je aantonen en hoe maakt dat onderdeel uit van je teststrategie.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/figuur.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/figuur-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
Testen uitgelegd in grafiek
Aan de linkerkant van de stippellijn (daar waar het lichtgrijs is) zie je dat besmettingen plaats vinden. Aan de rechterkant (in het beige gebied) heeft er een besmetting plaats gevonden. De concentratie aan virusdeeltjes, op de verticale as, daarvan zie je dat voordat mensen klachten krijgen er al een behoorlijke stijging van het aantal virusdeeltjes in de bovenste luchtwegen kan plaatsvinden.
Die rode lijn, is de lijn die we met de antigeen sneltest kunnen aantonen. Deze is, voordat mensen klachten krijgen, al positief. Er zijn ook mensen die überhaupt geen klachten krijgen, die haalt deze test er ook uit. Met name de mensen met een hoog aantal virusdeeltjes, met dus een hoge besmettelijkheid, die haal je niet 100%, maar 70-80% van de gevallen eruit.
De PCR-test daarentegen doet dat ook, alleen deze doet dat na 6-8 weken nog steeds. De PCR-test geeft na 6 tot 8 weken dus nog steeds een positieve uitslag, dat is te zien bij de blauwe lijn. Dat betekent dus dat als die PCR-test positief is, dat je in ieder geval het virus hebt gehad maar dat je niet weet in welke fase van die curve je precies zit.
Hetzelfde geldt voor de antistoffen. De antistoffen die je in je bloed aanmaakt zijn de stippellijntjes. Na een dag of tien gaan deze massaal geproduceerd worden. En ze verwachten nu dat deze een maand of 6 aantoonbaar en positief blijven.
De stoelgang, de gele lijn, is ook een test die nog heel lang positief kan blijven net zoals met de PCR. Dat heeft alles te maken met de techniek van de PCR-test.
Wanneer is een test goed?
Of een test goed is of niet, hangt af van wat er precies aangetoond moet worden. Wil je iets aantonen dat actief hoog besmettelijk is of wil je iets aantonen dat duidt op een aantoonbare besmetting.
[fusion_lightbox type=”” full_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/virus-geschikt.jpg” video_url=”” thumbnail_image=”https://www.medicorps.nl/wp-content/uploads/2021/02/virus-geschikt-thumb.jpg” alt_text=”” title=”” description=”” class=”” id=””]
[/fusion_lightbox]
De term betrouwbaarheid is een onbetrouwbaar begrip. Want het zegt eigenlijk helemaal niets. Het enige wat echt iets zegt is geschikt. Is de test geschikt voor wat we uiteindelijk willen aantonen of uitsluiten. Of een test geschikt is hangt best wel van een aantal factoren af.
Sensitiviteit en specificiteit
Als je kijkt naar de mensen, bijvoorbeeld in een laboratorium setting, dan is het heel interessant om te weten wat de sensitiviteit en de specificiteit is van een test. Bij de sensitiviteit kun je bedenken dat als iemand positief is, wat is dan de kans dat een test dat aantoont. Als er bijvoorbeeld een lage sensitiviteit is dan heb je de kans dat je veel positieve mensen gaat missen in een test, dat betekent vals negatief. De specificiteit zegt daarentegen wat is de kans dat als je positief wordt getest dat je dan ook echt corona hebt. Als een test heel specifiek is dan wil dat zeggen dat de kans dat je een verkeerd positieve uitslag krijgt laag is. Vooral in een laboratorium zetting zijn deze begrippen heel belangrijk.
De testen waarmee wij te maken hebben, daarvan weet je dit niet. Het enige wat je weet is de uitslag van de test. Je moet dus niet uitgaan van de mensen maar van de testuitslag. Daar is het belangrijk om te weten wat de positief voorspellende waarde is of de negatieve voorspellende waarde. In andere woorden, wat is de kans dat als de test positief is dat de geteste persoon ook echt besmet is. En wat is de kans dat als de test negatief is dat je het ook echt niet hebt. Dat zijn veel belangrijkere waardes want op basis daarvan neem je je besluiten. Als je dan bijvoorbeeld kijkt naar de antigeensneltest, die is in hoge mate sensitief (70-80%), hij toont dus goed aan dat als de test positief is dat dan iemand echt een corona besmetting heeft. Sterker nog de negatief voorspellende waarde, dat wil zeggen als de test negatief is, dat wil zeggen dat je de test niet hebt.
De blaastest daarentegen daar werd van gezegd dat als die test negatief was dat die uitslag dan 100% betekent dat je het niet hebt. Dat blijkt niet zo te zijn omdat de test te gevoelig is. Veel mensen die positief testen met de blaastest die hebben eigenlijk iets anders. Terwijl bij de antigeentest weet je wel vrij zeker dat als die positief is dat je ook echt corona hebt.
Het wordt een beetje verwarrend, zeker als je dan kijkt dat niet testen een 0% sensitiviteit, specificiteit, positief voorspellende waarde en negatief voorspelende waarde heeft.
Als je moet besluiten of een test geschikt is of niet, moet je eigenlijk altijd een concessie doen. Je moet ergens wat waarde verliezen want een test die alle mensen eruit haalt die besmet zijn, is fantastisch maar dan betekent dat ook dat je teveel mensen gaat aanduiden als corona positief.
Dat is het probleem met de PCR-test, die is heel gevoelig en blijft daardoor heel lang positief. Je weet dan dus niet of deze persoon besmettelijk is voor de omgeving. Je doet ergens dus altijd wel een concessie, vandaar dat een combinatie van testen eigenlijk het beste is want wat je kwijt bent met de ene test dat win je weer door de andere.
Geschikt of niet:
- Afhankelijk van het moment van de besmetting
- Afhankelijk van klachten versus geen klachten
- Hangt af van de kwetsbaarheid van je gezin en omgeving
- Afhankelijk van besmetting versus besmettelijkheid
Het blijft lastige materie. Je ziet dus dat het niet alleen de test is waar het om gaat maar met name ook in welke fase en wat is nou de teststrategie.
Door niet te testen weet je zeker dat je iedereen mist. Door wel te testen weet je redelijk zeker dat je heel veel mensen eruit haalt maar dat is nooit 100%. De blaastest moet niet bij het grofvuil gezet worden want deze kan wel zeker een belangrijke rol spelen in de test strategie. Alleen je moet hem wel op de juiste plek combineren met een aantal andere testen.
