Het is lang wachten op een coronatest bij de GGD, en de uitslag ervan leidt tot onnodig ziekteverzuim, vinden werkgevers. Er zijn ook snellere alternatieven.
Grote bedrijven als Ahold, ASML, DAF en HEMA hebben vanwege de lange wachttijden voor tests bij GGD’s de afgelopen weken contracten gesloten met commerciële coronatesters. Ook brancheorganisaties als BouwendNederland en TechniekNederland hebben hierom voor hun leden commerciële testcapaciteit geregeld. Dat bevestigen zij op vragen van NRC.
Voor deze bedrijven, waar vitaal werk niet vanuit huis kan worden gedaan, is het cruciaal dat werknemers zo kort mogelijk thuis zitten bij vermoedens van corona. Zeker als werknemers langere tijd dicht bij elkaar werken, kan één zieke meer collega’s uitschakelen.
Op 4 oktober hadden GGD’s nog een gemiddelde wachttijd van 89 uur voor tests. Bedrijven waren zo een werknemer én diens naaste collega’s bijna een hele werkweek kwijt. Die wachttijden waren vorige week overigens gezakt tot gemiddeld 56 uur. Maar de commerciële partijen waarmee de bedrijven nu in zee gaan voor PCR-tests, leveren binnen één à anderhalve dag resultaat.
De stap van de grote bedrijven is opvallend. Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) riep alle Nederlanders op 11 september nog dringend op coronatesten alleen via de GGD’s te doen. Zo kon schaarse testcapaciteit het efficiëntst worden ingezet. Dat bedrijven nu toch een eigen route kiezen, is het gevolg van het onvermogen van de overheid om tijdig voldoende testcapaciteit te regelen. Ministerie en GGD’s lieten zich deze zomer verrassen door het oplopend aantal coronabesmettingen, waardoor de wachttijden toenamen.
‘Versnelde mogelijkheid’
Ahold-dochters Albert Heijn en drogisterijketen Etos hebben alleen capaciteit ingekocht voor gevallen waarin de wachttijd bij de GGD langer is dan 24 uur. Werknemers mogen volgens een woordvoerder zelf beslissen of ze de „versnelde mogelijkheid” gebruiken. De uitslag van die testen gaat rechtstreeks naar de werknemer.
Ook bij Kruidvat, met bijna duizend filialen de grootste winkelketen van Nederland, gelden de tests als aanvulling. „De hoofdstroom van onze mensen gaat nog steeds naar de GGD”, zegt HR-directeur Jan Carel Uylenberg. Maar als dit te traag gaat, besluit het bedrijf anders. „Hoe eerder je zekerheid hebt, hoe fijner. Dat geldt voor de medewerker die zich zorgen maakt over zijn gezondheid, maar ook voor de filiaalmanager die een team in de lucht probeert te houden.”
In de vijf tot zes weken dat Kruidvat (15.000 werknemers) zijn medewerkers de commerciële test nu aanbiedt, hebben ongeveer honderd van hen er gebruik van gemaakt, zegt Uylenberg. Die testen worden afgenomen in een aantal grotere steden. Sinds een week werkt Kruidvat ook met sneltesten, die binnen anderhalf uur uitslag geven. Het afnemen kan alleen bij het distributiecentrum in Heteren.
Dat winkels snel duidelijkheid willen is begrijpelijk: hun personeel komt dagelijks in contact met honderden klanten. Maar voor de werknemers in de distributiecentra is het belang ook groot. Zij zorgen voor de bevoorrading van winkels en afhandeling van onlinebestellingen. „Dat is je achilleshiel als winkelketen”, aldus de woordvoerder van HEMA. „Daarom hebben we er al vroeg de strengste maatregelen genomen. Die zijn daar ook nooit verslapt.”
Heel duur
HEMA werkt nu „op beperkte schaal” met commerciële testers, alleen voor personeel in cruciale posities of werknemers die veel in contact komen met anderen.
Net als veel andere bedrijven benadrukt HEMA dat de inzet van aanvullende testen geen kritiek is op de GGD’s. De woordvoerder: „We zijn ervan overtuigd dat zij doen wat ze kunnen. Maar in de praktijk kan het soms 48 uur duren voor je terecht kan, en dan nog eens 48 uur tot je de uitslag krijgt. Dus de kans bestaat dat je een medewerker vier dagen mist. Dat is heel duur.” HEMA overweegt de commerciële testen in te zetten voor álle bijna 12.000 werknemers.
Ook in de industrie zijn de commerciële coronatesten populair. Ongeveer een op de drie bedrijven heeft een eigen test of sneltest, of overweegt dit. Dat bleek woensdag uit een enquête van brancheorganisatie FME, met 2.200 leden waar zo’n 226.000 mensen werken. Bijna de helft van de bedrijven zegt „onnodig ziekteverzuim” te ervaren doordat werknemers lang moeten wachten op een test of de uitslag daarvan.
Chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven heeft voor 900 testen per week capaciteit ingekocht. „We doen er nu 80 tot 100 per dag. Dat zal groeien als mensen in de winterperiode verkouden worden of andere symptomen krijgen”, zegt een woordvoerder.
Onder meer in de cleanrooms, waar de gevoelige machines worden gebouwd, kan ASML zich geen onnodige uitval veroorloven. De 2.000 werknemers daar zijn uiterst gespecialiseerd en hebben een lange training gehad. „Daar moet je zuinig op zijn. Je kunt niet zomaar een uitzendbureau bellen en zeggen: stuur maar iemand.”
In een brief aan de Tweede Kamer meldde minister De Jonge dinsdag dat hij particuliere initiatieven van het bedrijfsleven wil reguleren met een nog vast te stellen RIVM-richtlijn. Daarin zullen eisen worden opgenomen over afnemen van testmonsters, medisch toezicht op het testproces en melden van positieve gevallen bij de GGD’s. Dat laatste is belangrijk voor het bron- en contactonderzoek dat GGD’s moeten doen om de verspreiding van het virus te remmen, en nieuwe uitbraken snel in zicht te krijgen. Wanneer de richtlijn beschikbaar komt, is onbekend. Ook hier is de minister door de werkelijkheid ingehaald.
